Balanslama neden bu kadar önemli?

Neden bazı makineler diğerlerinden daha gürültülü? Bir bisiklet tekeri serbest dönmeye bırakıldığında neden supap hep aşağıya gelir? Belirli hızlarda bir otomobilin direksiyonu niye titreşir? Neredeyse her gün etkisi yeterince önemsenmeyen bir olguyla karşılaşıyoruz: Balanssızlık.

Balanssızlık, terazi kavramına dayanmaktadır. Bir terazinin her iki yanına eşit ağırlıklar konulduğunda bu terazide balans (denge) vardır. Bir rotorun dönme eksenine göre kütle dağılımı da aynı mantıkla değerlendirilebilir. Kütlenin düzensiz dağılımı balanssızlık olarak tanımlanır. Bu durum dönme sırasında hız arttıkça giderek güçlenen ve rahatsız eden merkezkaç kuvvetlerine, titreşime ve gürültüye neden olur.

Servis Ömrü
Yataklar, süspansiyonlar, gövde ve temeller; balanssızlık sonucu oluşan titreşimler nedeniyle yüksek kuvvetlere maruz kalabilir ve aşırı aşınmalar gözlenebilir. Balansı düzeltilmemiş parçalara sahip ekipmanın servis ömrü genellikle beklenenden daha kısa olacaktır.

Güvenlik
Titreşimler sonucunda sabitlenmiş bağlantılarda parçaların gevşemesine neden olabilir. Aynı zamanda, elektrik şalterlerini bozabilir, kablo bağlantı noktalarını koparabilir. Balanssızlık; bir makinenin çalışma güvenliğini, hem insanlar hem de makineler için ciddi tehlikelere yol açacak şekilde düşürebilir.

Kalite
Düzensiz çalışan bir elektrikli cihazın hassas bir şekilde kullanılması mümkün olmaz. Kullanıcı daha çok emek harcayacak ve daha çabuk yorulacaktır. Titreşim, makine takımlarının imalat kalitesini de büyük ölçüde etkilemektedir. Fener mili ve takımları doğru şekilde balanslanmamış bir taşlama tezgahı veya yüksek devirli ahşap işleme makinesi ortaya kötü yüzey kalitesi çıkarır ve daha fazla ıskarta üretir.

Rekabet gücü
Düzensiz ve gürültülü çalışma her zaman kalitenin değerlendirilmesindeki en önemli kriterlerdir. Aşırı titreşim bir ürünün rekabet gücünü büyük ölçüde kısıtlayabilir. Aşırı titreşimin olduğu bir ev aletinin veya gürültülü bir otomobilin piyasadaki başarısı zayıflayacaktır.

Balanssızlık sonucu ortaya çıkan kuvvetler, rahatsız edici titreşimler ve gürültüler balans düzeltme işlemiyle ortadan kaldırılır.
Bu sayede bir rotorun kütle dağılımı, yataklarına etki eden merkezkaç kuvvetlerini minimum seviyeye indirecek şekilde iyileştirilir. Balans düzeltme işlemi yapılırken ayrıca balanssızlık tipi de göz önünde bulundurulmalıdır.

Balanssızlık tipleri
Balanssızlık, etkisine göre farklı tiplere ayrılır. Rotorun şekli ve görevinden ayrı olarak balanssızlık tipi de balans düzlemlerini ve balans toleransı seçimini etkiler. En önemli balanssızlık tipleri şunlardır:

Statik balanssızlık
Moment balanssızlığı
Dinamik balanssızlık